Τα Ξύλινα Σπαθιά είναι ένα από τα δημοφιλέστερα μουσικά συγκροτήματα της Ελλάδας, προερχόμενο από τη Θεσσαλονίκη, που τη δεκαετία του 1990 ξεχώρισε για τον ιδιαίτερο ήχο του, ο οποίος ήταν πρωτοφανής για τα ελληνικά δεδομένα της εποχής.
Η μουσική τους συνδυάζει στοιχεία από την pop, τη rock και την electronica, διατηρώντας ταυτόχρονα ένα ελληνικό μελωδικό “χρώμα”, ενώ οι έντονα προσωπικοί και βιωματικοί στίχοι του Παύλου Παυλίδη διακρίνονται για την ποιητικότητα και την εικονοπλαστικότητά τους. Γενικότερα, στα τραγούδια των Ξύλινων Σπαθιών κυριαρχεί μια ατμόσφαιρα συναισθηματικής φόρτισης, που εκφράζεται άλλοτε με εξωστρέφεια και έντονους ρυθμούς και άλλοτε με μια ήρεμη εσωτερικότητα.
Από το 1993 μέχρι τη διάλυσή τους το 2003, κυκλοφόρησαν 5 album (4 studio, 1 live) και 1 cd single. Αν και σημείωσαν από νωρίς μεγάλη εμπορική επιτυχία, απέφυγαν να εκτεθούν στα media και διατήρησαν την καλλιτεχνική αυτονομία τους, επιδιώκοντας να εξελίσσουν τον ήχο τους από δίσκο σε δίσκο, αλλά και στις ζωντανές εμφανίσεις, κατά τις οποίες αυτοσχεδίαζαν και “πείραζαν” δημιουργικά τα τραγούδια τους, διατηρώντας το μουσικό τους ένστικτο σε εγρήγορση. Αυτή η διάθεση για πειραματισμό αποτυπώθηκε ιδιαίτερα στο album «Μια ματιά σαν βροχή», που κυκλοφόρησε το 1997 και αποτελεί ίσως τον πιο επιτυχημένο -καλλιτεχνικά- δίσκο του συγκροτήματος και γενικότερα ένα από τα πιο σπουδαία μουσικά και στιχουργικά δείγματα γραφής της ευρύτερης ηλεκτρονικής σκηνής της Ελλάδας.
Το αυθεντικό line up των Ξύλινων Σπαθιών αποτέλεσαν οι:
- Παύλος Παυλίδης (φωνή, κιθάρα)
- Βασίλης Γκουνταρούλης (πλήκτρα, samplers)
- Χρήστος Τσαπράζης (μπάσο)
- Πάνος Τόλιος (τύμπανα, κρουστά 1993-1997)
Μέλη της μπάντας των Ξύλινων Σπαθιών υπήρξαν επίσης οι:
- Σταύρος Ρωσσόπουλος (κιθάρα 1993-1994)
- Τάκης Κανέλλος (τύμπανα 1997)
- Γιάννης Μήτσης (τύμπανα 1998-2003)
- Κώστας Παντέλης (κιθάρα 2000-2003)
- Νίκος Κυριακόπουλος (κρουστά, φωνητικά 2001-2003)
Επίσης τα Ξύλινα Σπαθιά συνεργάστηκαν δισκογραφικά με τους:
- Γιώργο Τόλιο (κρουστά),
- Γιώργο Παπάζογλου (κρουστά),
- Ρίτα Χατζηνικολή (κρουστά),
- Δήμο Γκουνταρούλη (τσέλο),
- Φώτη Σιώτα (βιολί)
- Αριστείδη Χατζησταύρου (κλασική κιθάρα).
Πως ξεκίνησαν
Το 1989 ο Παύλος Παυλίδης μετά τη συμμετοχή του στο μουσικό συγκρότημα Μωρά στη Φωτιά, πηγαίνει στη Γαλλία και συγκατοικεί με τον φίλο του Νίκο Καντάρη στο Mériel, μια περιοχή κοντά στο Παρίσι. Εκεί δημιουργούν το studio Βrancaleone και ο Παυλίδης ηχογραφεί τα πρώτα demos των τραγουδιών του. Στον Νίκο Καντάρη είναι αφιερωμένοι οι δύο πρώτοι δίσκοι των Ξύλινων Σπαθιών. Στο Παρίσι επίσης γνωρίζεται με τον Γιάννη Μήτση, ο οποίος αργότερα (1998) θα γίνει μέλος του συγκροτήματος.
Το 1992 ο Παύλος Παυλίδης επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη και μαζί με τους Βασίλη Γκουνταρούλη, Χρήστο Τσαπράζη, Πάνο Τόλιο και Σταύρο Ρωσσόπουλο, δουλεύουν πάνω στο υλικό που είχε ετοιμάσει κατά τη διαμονή του στη Γαλλία. Με αυτή τη σύνθεση εμφανίζονται για πρώτη φορά ζωντανά, στην Καρδίτσα, ως «Brancaleone». Αργότερα παίρνουν το όνομα «Τα Ξύλινα Σπαθιά» από το ομότιτλο παιδικό βιβλίο του Παντελή Καλιότσου.
Ξεσσαλονίκη
Το 1993 κυκλοφορεί το album «Ξεσσαλονίκη» από την Ano-Kato Records. Ο δίσκος περιλαμβάνει 14 τραγούδια, εκ των οποίων τα 12 τραγούδια ηχογραφήθηκαν τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 1993 – στο studio Magnanimοus του Γιώργου Πεντζίκη στη Θεσσαλονίκη, με ηχολήπτη το Χρήστο Χαρμπίλα – και 2 τραγούδια («Το νερό που κυλάει» και «Πουλιά 2») που προέρχονται από τις ηχογραφήσεις του Παυλίδη στο studio Brancaleone το 1992.
Ως σημαντικότερα από το album ξεχωρίζουν τα: «Αδρεναλίνη», «Τραίνο φάντασμα», «Ρόδες», και «Σιωπή», με κορυφαίο το «Ο Βασιλιάς της σκόνης» που έτυχε μεγάλης απήχησης και αποτελεί πλέον ένα από τα κλασικά τραγούδια της ελληνικής ροκ σκηνής. Μια κριτική του δίσκου από την ιστοσελίδα mic.gr το 2005 αναφέρει: «Το “Ξεσσαλονίκη” πρόκειται για κάτι πολύ πιο σπουδαίο από αυτό που φαινομενικά υπήρξε τότε: ένα νέο ρεύμα για το εγχώριο ροκ…»
Το 1994 τα Ξύλινα Σπαθιά εμφανίζονται ζωντανά σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας. Τα τραγούδια της «Ξεσσαλονίκης» αρχίζουν να μεταδίδονται από το ραδιόφωνο, η ανταπόκριση του κόσμου είναι θετική και το κοινό τους αρχίζει να μεγαλώνει. Εκείνη την εποχή αποχωρεί οριστικά από το συγκρότημα ο Σταύρος Ρωσσόπουλος, χωρίς να αντικατασταθεί από κάποιον άλλο κιθαρίστα.
Πέρα απ’ τις πόλεις της ασφάλτου
Το 1995 κυκλοφορεί το album «Πέρα απ’ τις πόλεις της ασφάλτου» από τη Virgin. Ο δίσκος περιλαμβάνει 10 τραγούδια που ηχογραφήθηκαν από τον Σεπτέμβριο ως τον Νοέμβριο του 1994 στο studio Magnanimοus, με ηχολήπτες τους Χρήστο Χαρμπίλα και Τίτο Καρυωτάκη. Ως σημαντικότερα από το album ξεχωρίζουν τα «Ρίτα», «Ό,τι θες εσύ», «Φωτιά στο λιμάνι» και «Ατλαντίς» με κορυφαίο το «Λιωμένο παγωτό» το οποίο αποτελεί τη μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία του γκρουπ και που τους έκανε γνωστούς στο πλατύ κοινό.
Εξαιτίας κάποιων νομικών προβλημάτων με την προηγούμενη δισκογραφική εταιρεία της μπάντας, ο δίσκος αποσύρεται για λίγο καιρό, όμως τα Ξύλινα Σπαθιά δικαιώνονται δικαστικά (μάλιστα στη δίκη που έγινε παρέστη ως μάρτυρας ο Διονύσης Σαββόπουλος) και το album συνεχίζει να κυκλοφορεί κανονικά. Οι πωλήσεις και οι ραδιοφωνικές αναμεταδόσεις ξεπερνούν κατά πολύ τα αναμενόμενα και ο Παύλος Παυλίδης δηλώνει: «Ο κόσμος σε βοηθάει να πας πιο πάνω, αν έχεις κάπου να πας…»
Το 1996 το «Πέρα απ’ τις πόλεις της ασφάλτου» γίνεται χρυσό. Τα Ξύλινα Σπαθιά δίνουν συναυλίες σε όλη την Ελλάδα και αποκτούν ένα ευρύ ακροατήριο. Το «Λιωμένο παγωτό» και το «Φωτιά στο λιμάνι» είναι τα super hits της ελληνικής νεολαίας.
Μια ματιά σαν βροχή
Το 1997 κυκλοφορεί το album «Μια ματιά σαν βροχή» από τη Virgin. Ο δίσκος περιλαμβάνει 10 τραγούδια που ηχογραφήθηκαν από τον Ιανουάριο ως τον Απρίλιο του 1997 στο studio Magnanimοus, με ηχολήπτες τους Χρήστο Χαρμπίλα και Τίτο Καρυωτάκη. Ως σημαντικότερα από το album ξεχωρίζουν τα «Βροχοποιός», «Δεν έχει τέλος», «Ένα παράξενο τραγούδι», «Στο βράχο» και «Αλλάζει πρόσωπα η θλίψη», με κορυφαίο το εκρηκτικό «Ρομπότ». Το «Μια ματιά σαν βροχή» είναι το αρτιότερο album των Ξύλινων Σπαθιών και ίσως η σημαντικότερη -καλλιτεχνικά- από όλες τις κυκλοφορίες τους.
Εδώ γίνονται πλέον ξεκάθαρες οι προθέσεις της μπάντας να πειραματιστεί σε πιο ηλεκτρονικά ηχητικά μονοπάτια και το synthesizer του Βασίλη Γκουνταρούλη αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο στις συνθέσεις, τις οποίες υπογράφουν πλέον όλα τα μέλη του γκρουπ. Όσον αφορά τα κείμενα, ο Παύλος Παυλίδης έχει ωριμάσει στιχουργικά και καταθέτει τραγούδια-ποιήματα όπως το «Μόνο αυτό» και το «Στο βράχο». Σε μια συνέντευξη εκείνης της εποχής δηλώνει: «Αυτό που μ’ ενδιέφερε από την αρχή, είναι ένα συγκρότημα που εάν πετύχαινε, να προχωρούσε και παραπέρα. ‘Όταν βρεθήκαμε μαζί με τα παιδιά, κατάλαβα ότι είμαστε ένα καλό group, με απρόβλεπτη συνέχεια. Τώρα, στο υλικό του τρίτου δίσκου, η δουλειά είναι συνολική και οι ιδέες ξεπηδάνε από παντού…»
Την ίδια χρονιά τα Ξύλινα Σπαθιά συνεχίζουν τις συναυλίες σε Ελλάδα και Κύπρο, με αποκορύφωμα το Φεστιβάλ Βύρωνα όπου συγκεντρώνουν 8.000 άτομα, ενώ στο τέλος του χρόνου, έπειτα από πρόσκληση του MTV, εμφανίζονται στο H.Q. club του Λονδίνου. Αυτή είναι και η πρώτη ζωντανή τους εμφάνιση χωρίς τον Πάνο Τόλιο, ο οποίος αποχωρεί οριστικά από το συγκρότημα και τη θέση του στα τύμπανα παίρνει ο Τάκης Καννέλος των Mode Plagal.
Το 1998 το «Πέρα απ’ τις πόλεις της ασφάλτου» γίνεται πλατινένιο, ενώ το «Μια ματιά σαν βροχή» χρυσό. Οι εμφανίσεις τους στα club «Ρόδον» της Αθήνας και «Μύλος» της Θεσσαλονίκης γίνονται sold out. Τον Ιούλιο εμφανίζονται στο Rockwave Festival ’98 και τον Σεπτέμβρη ανοίγουν τη συναυλία των Rolling Stones στο Ολυμπιακό Στάδιο. Ο Παύλος Παυλίδης δηλώνει: «…είναι τρελή και μόνο η ιδέα να τραγουδάς μπροστά σε 80.000 κόσμο. Όταν τελειώσαμε, ο μάνατζερ των Stones μου είπε: «είστε από τους λίγους που δε φάγατε μπουκάλια. Στις περιοδείες μας έχουμε ειδικό συνεργείο για να καθαρίζει τη σκηνή από τα μπουκάλια που τρώει το κάθε support group. Σήμερα το συνεργείο θα ξεκουραστεί». Όταν τον ρώτησα ποια άλλα συγκροτήματα γλίτωσαν τα μπουκάλια μου απάντησε: «Αυτά που μπορώ να θυμηθώ είναι οι Smashing Pumpkins και οι Red Hot Chili Peppers»…»
Στα τέλη του χρόνου τα Ξύλινα Σπαθιά επισκέπτονται και πάλι τη Μεγάλη Βρετανία και εμφανίζονται στο ιστορικό Hacienda Manchester. Ο Τάκης Κανέλλος δε μπορεί να αντεπεξέλθει στο φορτωμένο συναυλιακό πρόγραμμα της μπάντας, αποχωρεί και τη θέση του στα τύμπανα παίρνει ο Γιάννης Μήτσης.
Τροφή για τα θηρία
Το 1999 κυκλοφορεί το cd single «Τροφή για τα θηρία» από τη Virgin. Ο δίσκος περιλαμβάνει 4 τραγούδια που ηχογραφήθηκαν τον Απρίλιο και τον Μάιο του 1999, στο studio Αγροτικόν του Νίκου Παπάζογλου στη Θεσσαλονίκη, με ηχολήπτη το Χρήστο Μέγα. Τα τραγούδια αυτά είναι ενδεικτικά της διπλής ηχητικής κατεύθυνσης που είχε πάρει πλέον η μπάντα. Από τη μία, ήρεμες και ατμοσφαιρικές συνθέσεις («Διαστημόπλοια» και «Χάθηκα») και στον αντίποδα εκρηκτικοί, χορευτικοί ρυθμοί και ηλεκτρονικοί ήχοι («Τροφή για τα θηρία» και «Τώρα αρχίζω και θυμάμαι»). Το single αυτό ήταν ουσιαστικά ο προπομπός του επόμενου και τελευταίου studio album του συγκροτήματος που θα κυκλοφορούσε ένα χρόνο αργότερα. Εν τω μεταξύ, τα Ξύλινα Σπαθιά συνεχίζουν με επιτυχία τις ζωντανές εμφανίσεις τους και στη σύνθεση της μπάντας προστίθεται ένα νέο μέλος, ο Κώστας Παντέλης, ο οποίος παίζει κιθάρα.
Ένας κύκλος στον αέρα
Το 2000 κυκλοφορεί το album «Ένας κύκλος στον αέρα» από τη Virgin. Ο δίσκος περιλαμβάνει 10 τραγούδια, τα οποία ηχογραφήθηκαν από τον Μάιο ως τον Ιούνιο του 2000 στο studio Magnanimοus, με ηχολήπτες τους Χρήστο Μέγα και Martin Ekman. Ως σημαντικότερα από το album ξεχωρίζουν τα «Η τελευταία φορά», «Τι περιμένουν», «Ο ναυαγός», «Σαν εσένα» και «Χάρτινος ουρανός» με κορυφαίο το «Πάρε με μαζί σου», το τελευταίο τραγούδι των Ξύλινων Σπαθιών που έτυχε μεγάλης απήχησης. Νωρίτερα, το χειμώνα της ίδιας χρονιάς, ο Παύλος Παυλίδης είχε αποσυρθεί στην Αμοργό, όπου, στο home studio που δημιούργησε εκεί, έγραψε τα περισσότερα από τα τραγούδια που περιλήφθηκαν στο album. Το «Ένας κύκλος στον αέρα» είναι ίσως το πιο διχασμένο -δημιουργικά- album της μπάντας, καθώς εδώ γίνονται εντονότερες οι αντιφατικές μουσικές κατευθύνσεις που είχαν ακολουθήσει στο «Τροφή για τα θηρία». Έτσι δίπλα σε έντονα, χορευτικά τραγούδια όπως το «Τι περιμένουν» συνυπάρχουν αργές, σχεδόν ψιθυριστές, συνθέσεις όπως το «Ο ναυαγός».
Ωστόσο τα Ξύλινα Σπαθιά, δείχνουν ότι διανύουν την περίοδο της ωριμότητάς τους, καταθέτοντας ένα δίσκο ο οποίος μπορεί να μην έχει την αρτιότητα και την πληθωρικότητα του «Μια ματιά σαν βροχή» ή την ορμή του «Ξεσσαλονίκη», αλλά διατηρείται σε υψηλό επίπεδο και αποτελεί προϊόν ενός συνόλου, που επί πολλά χρόνια έχει δουλέψει τον ήχο του και κλείνοντας τον κύκλο του, παραμένει δημιουργικό και απρόβλεπτο.
Την περίοδο 2001 – 2002 τα Ξύλινα Σπαθιά συνεχίζουν τις επιτυχημένες συναυλίες σε όλη την Ελλάδα παίζοντας καινούργια τραγούδια, ενώ στη σύνθεση τους προστίθεται ένα έκτο μέλος, ο Νίκος Κυριακόπουλος, ο οποίος παίζει κρουστά και αναλαμβάνει τα φωνητικά. Το κλίμα δείχνει να είναι θετικό και φαίνεται πως έχει ανοίξει ένας νέος δημιουργικός κύκλος για το συγκρότημα. Ωστόσο η διάλυση βρίσκεται κοντά.
Live
Το 2003, κυκλοφορεί το album «Live» από τη Virgin. Ο δίσκος περιλαμβάνει 16 τραγούδια που παρουσιάστηκαν ζωντανά σε συναυλίες που έγιναν από τον Φεβρουάριο ως τον Νοέμβριο του 2001 και ηχογραφήθηκαν από την κινητή μονάδα ηχογράφησης των studio Polytropon και Octal One, με ηχολήπτες τους Χρήστο Μέγα, Μάκη Πελοπίδα, Κώστα Βάμβουκα, Αργύρη Παπαγεωργίου, Γιώργο Καζαντζή και Βαγγέλη Καλαρά. Όλα τα τραγούδια προέρχονται από τις προηγούμενες δισκογραφικές δουλειές τους εκτός από ένα καινούριο, το «Γκραντ Οτέλ» στο τέλος του οποίου ακούγεται ο Παυλίδης να λέει ανάμεσα στα χειροκροτήματα: «…ευχαριστούμε, πρώτη φορά το παίζουμε…».
Το «Live» είναι ένας δίσκος που επιχειρεί να καταγράψει το εκρηκτικό κλίμα που επικρατούσε στις συναυλίες του συγκροτήματος και να επιβεβαιώσει τη φήμη που είχαν τα Ξύλινα Σπαθιά ως δυναμική live μπάντα. Στο album αυτό καταγράφονται επίσης η αυτοσχεδιαστική διάθεση με την οποία προσέγγιζαν το υλικό τους και η εξέλιξη του ήχου τους όλα αυτά τα χρόνια. Αυτό φαίνεται πολύ έντονα στα τραγούδια από τα δύο πρώτα album τους, τα οποία έχουν γίνει σχεδόν αγνώριστα.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης πως από τον δίσκο λείπουν οι μεγάλες επιτυχίες του συγκροτήματος, κάτι που έγινε σκόπιμα για να προβληθούν τραγούδια που αν και οι ίδιοι αγαπούσαν πολύ, είχαν μείνει στη σκιά των μεγάλων εμπορικών τους επιτυχιών. Ειδικά το «Λιωμένο παγωτό» το έπαιζαν πολύ σπάνια θεωρώντας το ένα πολύ “ταλαιπωρημένο” τραγούδι. Το album «Live» ήταν ο αποχαιρετιστήριος δίσκος της μπάντας και τον αφιέρωσαν «Σε αυτούς που ήταν μαζί μας όλα αυτά τα βράδια…»
Η διάλυση των Ξύλινων Σπαθιών
Στα τέλη του 2003 τα Ξύλινα Σπαθιά διαλύθηκαν και τα μέλη της μπάντας ακολούθησαν διαφορετικές μουσικές διαδρομές.
Δύο χρόνια μετά τη διάλυση του γκρουπ, κυκλοφορεί το άλμπουμ “The Best Of” από τη Virgin. Ο δίσκος περιλαμβάνει 16 τραγούδια από τις προηγούμενες δισκογραφικές δουλειές του συγκροτήματος, καθώς κι ένα remix του “Βασιλιά της σκόνης” με τον τίτλο “Wooden Swordz”, από τους Viton & Stel, ως bonus track.
Η δισκογραφία των Ξύλινων Σπαθιών
- Ξεσσαλονίκη (1993)
- Πέρα Απ’ Τις Πόλεις Της Ασφάλτου (1995)
- Μια Ματιά Σαν Βροχή (1997)
- Ένας Κύκλος Στον Αέρα (2000)
- Live (2003)
Singles & EPs
- Τροφή Για Τα Θηρία (1999)
Compilations
- The Best Of (2005)