Οταν οι Dixie Chicks είπαν στη διάρκεια μιας συναυλίας στο Λονδίνο «Ντρεπόμαστε που ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι από το Τέξας», προκάλεσαν πολιτική θύελλα στις ΗΠΑ, που θύμιζε τη μεταχείριση που υπέστη ο Τζον Λένον πριν από τριάντα χρόνια.
Εκείνες μιλούσαν για τον πόλεμο του Ιράκ, ενώ ο Λένον έκανε εκστρατεία εναντίον του πολέμου στο Βιετνάμ.
Οι τρεις καλλιτέχνιδες από το Τέξας που αποτελούν το συγκρότημα Dixie Chicks υπέστησαν τις πρώτες επιθέσεις από δεξιούς ραδιοφωνικούς σταθμούς. Ακολούθησε μποϊκοτάζ των δίσκων και των συναυλιών τους και τελικά η τραγουδίστρια του γκρουπ, η Νάταλι Μέινς, αναγκάστηκε να ζητήσει δημοσίως συγγνώμη.
Αυτά που συνέβησαν στον Τζον Λένον ήταν χειρότερα
Το σημείο καμπής για τους Μπιτλς ήρθε με την περιοδεία τους στις ΗΠΑ, το 1966, όταν για πρώτη φορά επέκριναν δημοσίως τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Καθώς η δεκαετία τελείωνε, ο Λένον έγινε στόχος όλο και πιο επιθετικής γελοιοποίησης από τα αμερικανικά ΜΜΕ, ιδιαίτερα όταν άρχισε να πειραματίζεται με νέες μορφές πολιτικής διαμαρτυρίας – όπως όταν αφιέρωσε στην ειρήνη τη σελήνη του μέλιτος με τη Γιόκο Ονο («bed-in for peace»).
Τα επόμενα δυο-τρία χρόνια η εχθρότητα του κατεστημένου έγινε ακόμα πιο αιχμηρή και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, καθώς ο πρώην Μπιτλ έγινε πιο ριζοσπαστικός πολιτικά και συνεργάστηκε με τον Ταρίκ Αλί (εκδότη τότε του μαρξιστικού περιοδικού Red Mole). Το 1971, ο Λένον συμμετείχε σε μια πορεία στο Λονδίνο εναντίον των φυλακίσεων χωρίς δίκη στη Βόρεια Ιρλανδία, ενώ βοήθησε και στη συγκέντρωση χρημάτων για την υπόθεση της ιρλανδικής ανεξαρτησίας. Οταν έφυγε για τη Νέα Υόρκη εκείνο το φθινόπωρο, τα μαχαίρια είχαν ήδη βγει.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’60, ο Λένον είχε συλληφθεί για κατοχή κάνναβης. Ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι του την είχε «φυτέψει» η αστυνομία. Μέσα σε λίγους μήνες αφότου δραστηριοποιήθηκε στο αντιπολεμικό κίνημα των ΗΠΑ και επιτέθηκε στον πρόεδρο Νίξον, η αμερικανική κυβέρνηση απάντησε βάζοντας μπρος διαδικασία απέλασης. Ο Νίξον ισχυρίστηκε ότι ο Λένον ήταν ανεπιθύμητος στις ΗΠΑ λόγω της καταδίκης του για κατοχή κάνναβης στο Λονδίνο, κανένας όμως δεν αμφέβαλε ότι η διαταγή απέλασης αποτελούσε προσπάθεια να φιμωθεί ως επικριτής του πολέμου και του προέδρου.
Η περίπτωση του Λένον δείχνει το τίμημα που μπορεί να πληρώσουν οι αστέρες όταν υιοθετούν «ενοχλητικές» πολιτικές θέσεις, ιδιαίτερα όταν έρχονται σε αντίθεση με αμερικανικούς πολέμους. Κάθε αστέρας χρειάζεται έναν «σκοπό», πρέπει όμως να είναι τέτοιος που να μην προσβάλλει τις δυνάμεις που βρίσκονται στην εξουσία – μπορεί να είναι οι νάρκες, η καταπολέμηση του έιτζ ή της πείνας στην Αφρική.
Το παράδειγμα του Λένον είναι από τα σπάνια, όπως είναι και του Τσάρλι Τσάπλιν, ο οποίος διώχτηκε από τις ΗΠΑ όταν τον κατηγόρησαν ως «συνοδοιπόρο» των κομμουνιστών, στο απόγειο της μακαρθικής περιόδου.
Ψήφος κατά του πολέμου
Τι ακριβώς είχε κάνει ο Τζον Λένον; Δεν ήταν απλώς ότι τραγούδησε το Give Peace a Chance – ήταν το πώς και το πού το τραγούδησε· το 1972 ήταν χρονιά εκλογών, ο Νίξον έκανε εκστρατεία επανεκλογής και ο πόλεμος του Βιετνάμ ήταν το θέμα-κλειδί. Ο Λένον συζητούσε με ηγέτες του αντιπολεμικού κινήματος για να κάνει μια περιοδεία που θα συνδύαζε τη ροκ μουσική με την οργάνωση των πολιτών και την εγγραφή σε εκλογικούς καταλόγους. Ηταν η πρώτη χρονιά που θα ψήφιζαν όσοι είχαν κλείσει τα 18.
Οι περισσότεροι νεαροί ψηφοφόροι ήταν, κατά τεκμήριο, εναντίον του πολέμου, αλλά ήταν επίσης γνωστό πως, από όλες τις ηλικιακές ομάδες, αυτοί ήταν οι λιγότερο πρόθυμοι να ψηφίσουν. Ο Λένον και οι φίλοι του ελπίζανε ότι θα μπορούσαν να κάνουν κάτι γι’ αυτό. Ο Νίξον πληροφορήθηκε για τα σχέδια του πρώην «σκαθαριού», και η εντολή απέλασης ακολούθησε.
Η απειλή έφερε αποτέλεσμα. Οι δικηγόροι του Λένον τού είπαν να χαμηλώσει τους τόνους και η περιοδεία ματαιώθηκε. Ο Νίξον κέρδισε τις εκλογές και ο πόλεμος στο Βιετνάμ συνεχίστηκε για τρία ακόμα αιματοβαμμένα χρόνια. Ο Λένον πέρασε τα επόμενα δύο χρόνια αντιμέτωπος με μια εντολή να εγκαταλείψει τη χώρα εντός 60 ημερών, την οποία οι δικηγόροι του κατάφερναν κάθε φορά να την αναβάλουν.
Το θέμα εδώ είναι ότι ο Λένον θα μπορούσε να τα αποφύγει όλα αυτά. Δεν ήταν υποχρεωμένος να κάνει εκστρατεία εναντίον του Νίξον. Δεν πούλησε περισσότερους δίσκους εξαιτίας αυτών των ενεργειών του, ούτε τον βοήθησαν στην καριέρα του. Ήθελε όμως να χρησιμοποιήσει τη δύναμή του ως διάσημου αστεριού για να πετύχει κάτι που θα άξιζε τον κόπο. Και το μεγάλο ζήτημα εκείνων των ημερών ήταν ο πόλεμος του Βιετνάμ.
Από κάποιες απόψεις, ο Λένον ήταν αφελής.
Όταν μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, πίστεψε πως ερχόταν στη χώρα της ελευθερίας. Ελάχιστη ιδέα είχε για τη δύναμη του κράτους να καταπνίγει όσες φωνές θεωρούσε εχθρικές. Ο ισχυρισμός του πως το FBI τον παρακολουθούσε συστηματικά είχε απορριφθεί ως φαντασίωση εγωπαθούς, όμως οι 300 σελίδες των φακέλων του FBI, που δόθηκαν στη δημοσιότητα μετά τον θάνατό του, όταν έπαψαν να φέρουν τον χαρακτηρισμό του απόρρητου, δείχνουν πως είχε δίκιο.
Το FBI κρατούσε κρυφά, μέχρι πριν από λίγες μέρες, ορισμένα έγγραφα με τη δικαιολογία ότι περιέχουν «πληροφορίες που άπτονται της εθνικής ασφαλείας και που δόθηκαν από ξένη κυβέρνηση». Τα έγγραφα αυτά, που επιτέλους δημοσιοποιήθηκαν, περιέχουν ως επί το πλείστον πληροφορίες για τις πολιτικές δραστηριότητες του Λένον στο Λονδίνο.
Το τίμημα
Ο Λένον ποτέ δεν ζήτησε συγγνώμη από τον Νίξον. Αγωνίστηκε για να ανατρέψει τη διαταγή απέλασης. Ομως, τη χρονιά μετά την επανεκλογή του Νίξον, ο Λένον πέρασε δύσκολες μέρες τόσο στην προσωπική του ζωή όσο και στη μουσική του σταδιοδρομία. Τελικά, ο Νίξον παραιτήθηκε ταπεινωμένος μετά το Γουότεργκεϊτ και ο Λένον παρέμεινε στις ΗΠΑ.
Επί 30 χρόνια υπέβοσκε η ιδέα για μια περιοδεία που θα συνδύαζε τη ροκ μουσική με την ψήφο στις εκλογές -μέχρι το 2004, όταν μια ομάδα ακτιβιστών μουσικών οργάνωσε μια μεγάλη «προεκλογική» περιοδεία στις ΗΠΑ, με τον ίδιο στόχο όπως το 1972-, την ψήφο για την πολιτική αλλαγή. Επικεφαλής της περιοδείας Vote For Change ήταν οι Dixie Chicks.
Για τους νέους του 1972, ήταν συναρπαστικό να βλέπουν τον Λένον να σηκώνει θαρραλέα το κεφάλι του απέναντι στον Νίξον. Αυτή η προθυμία του να διακινδυνεύσει την καριέρα του, και τη ζωή του, είναι ένας από τους λόγους που ο κόσμος τον θυμάται ακόμα και τον θαυμάζει.
* Ο Τζον Γουίνερ, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας (UCLA), είναι συγγραφέας του βιβλίου «Gimme Some Truth: The John Lennon FBI Files» και πρωτοστάτησε στην εκστρατεία για να βγουν στη δημοσιότητα οι «απόρρητοι» φάκελοι του FBI για τον Λένον.
Του Jon Wiener για τον Guardian